Η κατάθλιψη είναι η ασθένεια που γέννησε ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι μοντέρνες συνήθειες. Υπήρχε από την αρχαιότητα, απασχόλησε τους τότε γιατρούς, αλλά μάλλον η εποχή που διανύουμε αποτελεί τον κολοφώνα της επίπτωσής της με κυριότερα «θύματα» της τις γυναίκες. Ο χαρακτηρισμός του 21ου αιώνα ως «εποχή της κατάθλιψης» δεν είναι καθόλου υπερβολικός, αν ρίξουμε μια ματιά στα δημοσιεύματα της παγκόσμιας ψυχιατρικής εταιρίας και στις πωλήσεις αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, οι οποίες έχουν εκτοξευθεί.
Το βασικότερο ερώτημα είναι το
πώς θα την αναγνωρίσουμε. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της είναι η απαισιόδοξη
διάθεση, η έντονη θλίψη, το αίσθημα αβοηθησίας και ανηδονίας. Ο ασθενής δεν
αντλεί πλέον καμία ικανοποίηση από δραστηριότητες που στο παρελθόν τον
ευχαριστούσαν, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής δραστηριότητας. Αυτή η
καταθλιπτική διάθεση είναι πολύ πιο έντονη τις πρωινές ώρες, σε βαθμό τέτοιο
που δε βρίσκει κίνητρο να σηκωθεί από το κρεββάτι. Επιπλέον, επιβραδύνεται η
ροή στη σκέψη, το άτομο δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί και να λάβει αποφάσεις.
Στη σκέψη του ασθενούς επικρατούν ιδέες ενοχής, αυτομομφής, αναξιότητας και
αυτοϋποτίμησης. Στις βαρύτερες περιπτώσεις υπάρχουν και ευχές θανάτου, ακόμη
και αυτοκτονικός ιδεασμός, τα οποία καθιστούν επιτακτική την άμεση επικοινωνία
με κάποιο ειδικό. Κάποιες φορές, υπάρχουν και παραληρητικές ιδέες, συχνότερα
ενοχής και αυτομομφής, ή ακόμη και ψευδαισθήσεις. Κλασσικά, ο ασθενής έχει
προβλήματα ύπνου, συνηθέστερα αϋπνία με τυπικό χαρακτηριστικό την πρώιμη
έγερση. Επίσης, η όρεξη για φαγητό μειώνεται σημαντικά. Να σημειωθεί εδώ ότι
υπάρχουν και μορφές κατάθλιψης που εκδηλώνονται άτυπα με υπερυπνία και
υπερφαγία. Ένα ακόμη μείζον χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη ενεργητικότητας και
το αίσθημα κόπωσης. Οι διαταραχές αυτές στο συναίσθημα του ασθενούς έχουν ως
αποτέλεσμα την κοινωνική του απομόνωση και την παραμέληση της προσωπικής του
υγιεινής. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν και σωματικά συμπτώματα, όπως
δυσκοιλιότητα, γαστρική δυσφορία, σφίξιμο στο στήθος. Να τονίσουμε σε αυτό το
σημείο ότι η απαισιόδοξη αυτή διάθεση ορίζεται ως κατάθλιψη όταν υπερβαίνει τις
δυο εβδομάδες και συνδυάζεται με ορισμένα από τα παραπάνω στοιχεία.Ένα
επεισόδιο κατάθλιψης μπορεί να διαρκέσει από 4 έως 12 μήνες, αλλά δυστυχώς η
ασθένεια αυτή έχει πολύ καλή μνήμη και συχνά υποτροπιάζει.
Είναι πολύ σπουδαίο να καταλάβουμε όλοι μας ότι πρόκειται για ιάσιμη νόσο. Ο ασθενής πρέπει να καταλάβει ότι αυτό το βαρύ φορτίο που κουβαλάει μπορεί να ανακουφιστεί και όλα αυτά που νοηματοδοτούσαν τη ζωή του πριν την κατάθλιψη μπορούν και πάλι να βρουν τη σημασία τους. Οι βασικότεροι σύμμαχοι του ασθενούς είναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, τα οποία σε 2-3 εβδομάδες αρχίζουν να βελτιώνουν την ψυχοκινητικότητα. Οι παρενέργειες είναι αρκετά δυσάρεστες, αλλά με τη βοήθεια του ψυχιάτρου μπορεί να βρεθεί το φάρμακο ή ο συνδυασμός που βοηθά περισσότερο τον ασθενή, χωρίς να τον επιβαρύνει σημαντικά. Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία είναι ο δεύτερος βασικός σύμμαχος, που θα βοηθήσει το άτομο να επαναπροσδιορίσει τις πεποιθήσεις του για τον εαυτό του, τις διαπροσωπικές του σχέσεις, τον κόσμο εν γένει και το μέλλον. Κατά περίπτωση, χρησιμοποιούνται και άλλες βιολογικές θεραπείες, όπως η στέρηση ύπνου, η φωτοθεραπεία ή ακόμη και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία, η οποία παρά τις επιθέσεις που δέχτηκε στο παρελθόν έχει πάλι εδραιωθεί στη θεραπεία της ανθεκτικής σε φάρμακα κατάθλιψης.
Τέλος, ας θυμόμαστε ότι η
κατάθλιψη είναι μια διαταραχή στη χημεία του εγκεφάλου και όχι στο χαρακτήρα
του ασθενούς. Σε αυτό το δύσκολο δρόμο πάντα του υπενθυμίζουμε κάθε φορά που
σκέφτεται κάτι που τον στενοχωρεί να θυμάται και δυο πράγματα που τον κάνουν να
χαμογελά.
